Akotahi ki a mātou

Me waenga tō tamaiti i te rua ki te ono ngā tau, me tutuki hoki tētahi o ēnei paearu māraurau.

• Te tawhiti
• Neke atu i te ono kiromita te tawhiti atu o tō noho i tētahi pokapū mātauranga kōhungahunga whai raihana.
• Te arakore
• E noho ana koe i muri i tētahi tauārai matawhenua e ārai ana i tō haere ki tētahi pokapū mātauranga kōhungahunga whai raihana.
• E hiahiatia ana he reta i tētahi mana ā-rohe (hei tauira, nā ngā pirihimana, te whakaratonga iwi, tētahi tumuaki kura) hei manatoko i ngā kōrero mō taua tauārai matawhenua.
• Te tipiwhenuatanga
• E hāereere ana mō te ono marama i te tau i te iti rawa, ā, me panoni tō pokapū mātauranga kōhungahunga i ia kaupeka kura i te iti rawa.
• E hiahiatia ana te rārangi o ō haerenga mō te ono marama, neke atu rānei.
• He nui ngā matea hauora
• He māuiui wā roa, he mate hauora tō tō tamaiti e ārai ana i tana haere ki tētahi pokapū mātauranga kōhungahunga.
• E hiahiatia ana he tiwhikete hauora, he reta tuku rānei.
• Ngā matea whakawhanake pāpori
• He matea whakawhanake pāpori motuhake ō tō tamaiti kāore e ea i te pokapū mātauranga kōhungahunga o tō rohe.
• E hiahiatia ana he pūrongo nā Te Tāhuhu o Te Mātauranga.
• Ngā āhuatanga motuhake
• Arā he āhuatanga motuhake e ārai ana i te taetae atu o tō tamaiti ki tētahi pokapū mātauranga kōhungahunga o te takiwā. Ka whai wāhi ki tēnei he kaitiaki, he tēina, tuākana rānei kua pāngia e te mate ka ārai i te taetae o te tamaiti ki tētahi pokapū mātauranga kōhungahunga.

Ka āhei tō tamaiti te haere ki tētahi pokapū mātauranga kōhungahunga whai raihana mō te tae atu ki te waru haora i te wiki me te whakauru tonu ki tā mātou hōtaka.

Ki te kore e tutuki ngā paearu āhei i tō tamaiti engari e hiahia ana kia whakaurua tō tamaiti ki Te Kura, ka taea te tuku tono ki te tari o Te Tāhuhu o Te Mātauranga kei tō rohe.

Me tuku hāpono mai ngā ākonga katoa he kirirarau, he kainoho pūmau rānei o Aotearoa e noho ana i tāwāhi, mō tō rātou tūnga kirirarautanga i te taha o tā rātou tono. Ka whai wāhi ki tēnei ngā ākonga utu utunga.

Mēnā ka āhei koe i raro i ngā whakaritenga a Te Tāhuhu o Te Mātauranga, me whai reta mātou i te kaiwhiwhi mahi o tō matua, kaitiaki rānei. Me kī rawa te reta:

• kāore he pūtea tautoko kaimahi mō te mātauranga
• ka hoki anō te whānau ki Aotearoa
• kāore e wātea ana he momo mātauranga tōtika i te takiwā

Ki te kore te ākonga he kirirarau nō Aotearoa, me tuku rawa te hāpono o te noho pūmautanga o Aotearoa, te tunga rānei i whakamanatia ai te noho ki Aotearoa, i te taha o te tono.

Te noho taratahi

Mā mātou e taki tō āheitanga me te āpiha ratonga ikiiki kura a Te Tāhuhu o Te Mātauranga mā te whakamahi i tō wāhinoho kua tuhia ki tō tono.

Te arakore

E hiahiatia ana he reta i tētahi mana ā-rohe (hei tauira, nā ngā pirihimana o te takiwā, te whakaratonga iwi, tētahi tumuaki kura) e manatoko ana i ngā kōrero mō taua tauārai matawhenua e noho ai koe i muri.

Mēnā kei te hāereere koe me te tono mai i raro i te kāwai tipiwhenua, me whakaoti i te wāhanga tipiwhenua o te puka whakauru me te whakaatu i ngā rā me ngā wāhi e nekeneke ai koe i roto i ngā marama e ono ka whai ake.

Tuhia mai ngā taipitoptio o ngā wāhi e haeretia ai, ngā rā, me te roa o te noho.

Ki te tono koe i raro i te kāwai kaiaka/kaikanikani/ringa puoro/toa hākinakina/kaiwhakaatu, me whakarato mai he reta whakamana mai i te rōpū whai kaupapa ā-ture ōkawa e mana ana hei rōpū ā-motu mō tō hākinakina, momo toi rānei. Me kī pēnei:

• te āhua nei he kaitākaro ā-motu, he kaitoi ā-motu rānei mō Aotearoa, he tino toa rānei mō tō rōpū pakeke
• e tōtika ana tō hōtaka, ā, ka ārai te haere rite tonu ki tētahi kura noa.
• te roa o tō noho whakauru ki Te Kura.

Me whai wāhi hoki ki te reta i te rōpū ā-motu tētahi kōtaha mātauranga i tō kura tōmua.

Hapū

Me whiwhi mātou i tētahi tiwhikete hauora, tiwhikete kaiwhakawhānau rānei kua whai pane whaimana, tērā e whakatakoto i te wā e tūmanakohia ana mō te whānautanga, tētahi reta rānei mai i Te Hiranga Tangata.

Kaitiaki matua

Ki te tono koe i raro i te kāwai kaitiaki matua, me whiwhi tārua mātou o te tiwhikete whānau o tō tamaiti. Ka whakaaetia pea anō hoki ngā pepa whakawātea i te hōhipera, ngā reta tautoko rānei mai i ngā kaitiaki hunga taiohi.

Me whakarato ngā ākonga e tiakina ana e Oranga Tamariki i tētahi reta kua waitohua e tētahi kaiwhakahaere nō Oranga Tamariki.

Me kī taua reta:

• Kei raro te ākonga i te tiakitanga o Oranga Tamariki
• te roa o te wā pea i mua i te whakahaere i tētahi arotake
• te tangata whakapā o Oranga Tamariki kua tohua
• ngā whakaritenga tirotiro i ngā mahi ako.

Me whai tukunga nā Te Tāhuhu o Te Mātauranga ngā ākonga whai matea tautoko ako e kī ana kāore he ratonga i te takiwā ka taea ō rātou mate ako te whakaea.

Ngā ākonga utu utunga e noho ana i Aotearoa

• Mō ērā ākonga kei waenga i te 6 me te 15 ō rātou tau, me tuku mai he tārua o tō aweretanga kia kuraina ki te kāinga.
• Mēnā he kirirarau, he kainoho pūmau koe o Aotearoa, he ākonga i whakamanatia ai te noho ki Aotearoa rānei, tēnā tukua mai te hāpono o tō tūnga kirirarau. Ki te kore koe he kirirarau o Aotearoa, ki te kore he kainoho pūmau o Aotearoa, ki te kore he ākonga i whakamanatia ai te noho ki Aotearoa rānei, tē taea te rēhita ki a mātou.
• Mēnā he ākonga o tētahi kura koe ināianei e whakauru ana ki tētahi akomanga kāore e utua ana, me tuku mai he reta tautoko i te tumuaki o tō kura.

Tirohia tā mātou pepa mōhiohio kia mōhio ai ki ngā utu marau mō ngā ākonga utu utunga. e noho ana i Aotearoa, i tāwāhi rānei.